In het Limburgse Meterik wordt vanuit het initiatief van Grodan en Philips samen met diverse partners aan een opzienbarende pilot gewerkt. Namelijk minimaal 40% besparen op warmte-input in de jaarrond-tomatenteelt. Ridder is als één van de partners, verantwoordelijk voor de controle van In het eerste jaar is de doelstelling ruimschoots behaald. Maar zijn één op één te vertalen naar de praktijk? ‘Heel eenvoudig’, zegt teamleider teelt Bram Rongen. ‘De enige barrière is nu nog de investering in ontvochtiging.’
Schermen die de hele dag dicht lagen. En dat niet gedurende één dag, maar in een aaneengesloten winterperiode van zeven weken. ‘In het verleden was het vloeken in de kerk als je in de tomatenteelt schermen gebruikte’, zegt Joost Veenman, Strategisch Product Manager Climate & Water bij Ridder. ‘Maar het resultaat is juist behaald door die schermen extreem in te zetten. Met twee schermen dicht en ledbelichting krijg je echter vochtophoping. Daarom is het Air & Energy systeem van Ammerlaan essentieel voor dit project.
Bij onderzoekscentrum Botany is een kas van 260 vierkante meter ingeruimd voor het driejarige onderzoek naar energiebesparing. Het doel is om jaarrond tomatenteelt te realiseren en tegelijkertijd manieren te onderzoeken om het gebruik van warmtebronnen te reduceren. In het onderzoekscompartiment zijn twee schermen geïnstalleerd, één tegen lichtuitstoot en één energiescherm. Wat niet standaard is, is de: ontvochtigingskast o.b.v. een lucht-lucht warmtewisselaar; een efficiënte methode om de kas te ontvochtigen.
‘Als je maar de juiste technieken hebt’
Ongeveer de helft minder energie in de teelt stoppen lijkt ambitieus – en dat is het ook – maar Bram Rongen keek er niet van op. ‘Wij hadden er al ervaring mee. In een vergelijkbaar onderzoek vorig jaar met komkommers hebben we laten zien dat het kan. Als je maar de juiste technieken hebt. Je kunt het klimaat veel beter in de hand houden en ontvochting als stuurmiddel gebruiken. Je wilt een bepaalde temperatuur en een bepaalde luchtvochtigheid realiseren. En dat gáát gewoon. De besturing is prima te doen.’
‘Holistische benadering’
De klimaatcomputer van Ridder doet de besturing van het complex: de belichting, de watergift, het klimaat, de luchtwisselaar en de schermen. Sensoren dragen bij aan een actief plantmanagement. ‘Een holistische benadering’, noemt Joost het. Voorafgaand is, door de partners in de proef, de gekozen teeltstrategie voor klimaat en water getoetst in een simulatie. ‘Het wordt een soort autonome teelt. Wat is er nu makkelijker dan het scherm de hele tijd dicht houden? Normaal zit je als teler te kijken: moet het open of moet het dicht? De temperatuur en andere zaken van buiten hebben geen invloed. Dat maakt de regulatie heel plat, je hebt elke dag dezelfde omstandigheden. Dat wat Bram instelde, kreeg hij.’
Uitdagingen
Met het behalen van de energiedoelstelling en een gemiddelde efficiënt mogelijke benutting van licht van 4,0 g/Mol voor een tros-cherryteelt’ van 0,63 kilogram per vierkante meter per week, is het eerste jaar positief afgesloten. Wel waren er ‘uitdagingen’, zegt Bram. Als de schermen permanent gesloten zijn, kunnen hommels zich niet meer oriënteren met zonlicht. ‘In een kasje van 260 meter lukt het nog wel, maar op een bedrijf van 20 hectare? Ik weet dat lichtfabrikanten ermee bezig zijn om oplossingen te vinden.’
Hogere brix en vruchtgewicht
Ook de brix en het vruchtgewicht van het ras Vitalion van BASF-Nunhems moeten in het tweede jaar hoger uitkomen. Bram: ‘We hebben zoveel snelheid gemaakt in het gewas, dat je te veel vruchten kreeg en de plantbelasting te groot werd in combinatie met de gekozen stengeldichtheid. De plant kan dan het vruchtgewicht niet meer handhaven. De in bepaalde weken te lage brix heeft vermoedelijk ook te maken met de plantbelasting. Maar die twee aspecten waren in het eerste jaar niet aan de orde. We wilden laten zien dat je productie kunt halen met een lagere energie-input, en dat is gelukt. We gaan in het huidige seizoen kijken of we de plantbelasting kunnen optimaliseren.’
Bepaalde eigenwijsheid bij de teler
Veel staat er niet in de weg om de uitgangspunten van de proef in de praktijk te implementeren. Bram: ‘De grootste stap is de investering in ontvochtiging. Maar als de gasprijs nog meer omhoog gaat, en je wilt productie in de winter in Nederland, dan kún je bijna niet meer zonder ontvochtiging.’ En de mindset van de teler? ‘Ja, er zit een bepaalde eigenwijsheid bij de teler. Ik zit in een paar begeleidingscommissies. Daar hoor je altijd: scherm open, ramen open, vocht eruit, actief gewas. Allemaal van die termen. Telers zijn dat gewend, die hebben het altijd op die manier gedaan. Maar als ze zien hoeveel ze kunnen besparen, zal die barrière hopelijk weg zijn. Door het ontvochtigen creëer je ook activiteit onderin het gewas. Je kunt aan allerlei knoppen draaien.’
Nieuwe typen schermdoek van Ridder
Dit seizoen ligt de lat nog hoger, mede door de installatie van twee nieuwe typen schermdoek van Ridder. Bram: ‘Om nog meer energie te besparen, gaan we meer sturen met belichting op verschillende momenten van de dag. Als de stroomprijs hoog is, belichten we minder. We kunnen er nóg meer uithalen, daar ben ik van overtuigd. Het wordt allemaal zóveel eenvoudiger.’ Joost sluit zich erbij aan. ‘In theorie moet de besparing zelfs naar 70% kunnen. Maar er zijn allerlei redenen voor een teler om het niet te doen. Je moet investeren in ontvochtiging, in LEDs, in schermen. Maar je móet wel die kant op met 2030 in het vizier.’ Seizoen twee is inmiddels in volle gang.
Partners van de proef, met Joost Veenman en Bram Rongen op rechts
Over de proef:
In een gezamenlijke proef bij Botany onderzoeken Grodan en Signify energiebesparende oplossingen voor de tomatenteelt, met als doel het energieverbruik met maximaal 40% te verminderen. Het onderzoek richt zich onder meer op hoe innovatieve LED-verlichting en substraat de groei kunnen optimaliseren en tegelijkertijd energiekosten kunnen besparen. Marketingpartners Ridder, NGAC, Wireless Value en BASF leveren hierbij hun expertise op het gebied van klimaatbeheersing, datamonitoring en gewasbescherming.
Voor meer informatie en updates over de proef, bezoek:
> Grodan
> Signify/Philips
